Digital Museum/ibikoresho bya Kinyamulenge.

Abanyamulenge bagira ibikoresho byinshi bakoresha mubuzima bwabo bwaburi munsi, ibyo bikoresho nibimwe byifashishwa mubintu byinshi hakaba ndetse nibindi bijanye n’umuco wabo. Twagerageje kubakusanyiriza ibikoresho bitandukanye abanyamulenge bakunda gukoresha buri munsi cane .

Igisabo: Gikoreshwa mu gucunda amata hagamijwe gukuramo amavuta y’inka.

Igisabo


Agashuku: N’akabindi gakoze  mw’ibumba  baza bavurizamo amata. 


Umutozo: N’agati gatoya bazabakoresha mu kuvuza amata y’ikivuguto. 


Indosho: N’agakoresho, bakoresha kugira ngo bavanze Amavuta mu mata bamaze gucunda.


Agashangi:  N’uduti tuba tubohesheje imigozi, bakoresha mukunga/kubura inka yavunitse.


Inkongoro : N’igikoresho kibajije mu giti, bakamiramo amata, babikamo ndetse bakabasha no kubikamo amata. 

Inkongoro

Igitimba: N’inkongoro, igaragara ko ari nini inyuma ariko imbere ikaba ari ntoya kandi ikaba ibika amata makeya. 


Akadete: N’agakongoro gatoya, byakunze gukamiramo ndetse no kumweramo amata. 

Akadete


Igicengu: N’inkongoro y’igice iba udafite ubababa


Icansi:  N’inkongoro yo kubaganiriza mo amata.

 
Insobeko/Injishi: N’umugozi uba uboshe mu kanyabubiri cangwa se mu kanyabutatu basobekesha inka bagiye gukama.


Umutemiri: N’agakoresho kabohesheje intamyi n’imanfu bakoresha uruhindu mu kukaboha, maze kagapfundikizwa inkongoro.

Inzuma: N’utwuma batera ku nkongoro yasadutse, hagimijwe kuyisana.


Imanfu: N’ubwoko bw’ibyatsi bakoresha baboha imitemeri y’inkongoro.


Ihembe: N’igikoresho c’ihembe ry’inka, rikoreshwa mubiraro mu kuvomeramo amazi. 


Ishengo: N’igice c’umugano, kiba gifunze mundiba bavomeramo amazi. 


Imihembezo: N’igiti cangwa se imigano bakingisha m’uruhongore rw’inyana. 


Imyogesho: N’ifumba ry’ibyatsi bavanga n’ivu ryo muziko kugira ngo boze inkongoro.

 
Igikubo: N’uruhu rwumye  rw’inka, baba barababye, rwo kurara ho. 


Inzindaro: N’umutemeri bapfundikiza igisabo.

 
Umwite: N’uruhu, bakoresha mu kumenyereza inka y’isuri (Inka yapfushije akanyana kayo). 

Umwite


Inkanda: N’uruhu bambaraga mwabo w’ihuzu. 


Umuvure: N’igikoresho gikoze mugiti, buhirira mo inka umuntu cangwa se umuroba. 

Umuvure


Inkoni: Bamwe bayita Ishona abandi Inyitwazo:  Iki n’igikoresho gikoze mugiti, gikoreshwa mu kuragira, kwitwaza cangwa se kwishingikiriza cane ibi bikorwa n’abantu bakuze. 


Icumu: N’intwaro igizwe n’umuhunda, uruti n’icumu. Rikoreshwa kwitwaza, Kuragira, guhiga  ndetse no kurwanisha. 


Ikijabo: N’icumu rinini. 


Inkwebo: N’igikoresho abakuze bitwaza kugira ngo babashe kwishingikiriza. 


Urugubyo: N’inkoni ishobora kugondekwa ntivunike. 


Inkooko: N’igikoresho gikoze mu migozi y’imikara, ingubyo cangwa udusuri. Gikoreshwa mu kuriramo. 


Imbehe: N’isahani ikoze mugiti.


Umwuho: N’igkoresho gikoze mugikunga, bakoresha m’ukudaha amazi. 


Imbirika: N’agakoresho batekeramo agahwa/ikahwa.

Imbirika


Urungera: Agasahani badahisha ifu


Simuyuwi : N’igikombe kinini bamweramo


Kigozi: N’igikopo bapimisha umumera/Ifu barimo bagurisha.

Kigozi


Ibakure: N’isahani iba ifite umutemeri bakunze guhakuriramo umutsima. 


Isahani y’ingara:  N’isahani

Isahani y’umurangara : Isahani idafite umutemeri

Umwoko: N’igiti kibajije, bakoresha mu gucumba umutsima.

Umwoko


Akanyabwanwa: N’agakoresho gakoze mucuma, abasaza bakoresha biyogoshesha ubwanwa. 

Akanyabwanwa

 
Igiharo: N’igikoresho co kwiyogoshesha cabaga gutyaye cane kandi caba ga gikoze mucuma.

Uruhindu: N’igikoresho c’icuma, abagore bakoresha mu kuboha imitemeri y’inkongoro.

 
Imbazo: N’icuma bakoresha babaza intebe, inkongoro n’ibindi bikoresho bindi bikoze mubiti.

Akanefu: N’igikoresho bitwaza co guca inzara cangwa se co gukebesha ikindi bintu iyo ari ngobwa. 


Agakasi: Bagakoresha biyogoshesha cangwa basatura amahuzu.

Agakasi

 
Umupanga: Ufasha abantu gutema ibiti byo kubaka amazu, inzitiro ndetse no gutema ibisambu. 


Umuhoro: Ukoresha co kimwe n’umupanga, gusa abagabo bakunze kwiwitwaza iyo bazindutse cangwa se iyo baragiye inka. 


Isuka: Igikoresho cyingira kamara Abantu bayifashisha iyo barimo basiza ikibanza ndetse no gushinga. 


Ishenyi: Yifashishwa mu kwasa inkw’i, iba ikoze mucuma gityaye. 


Imbazo: N’agakoresho babazisha impahwa. 


Ityazo: N’ibuye rikoreshwa mu gutyaza umupanga, imbugita, isuka n’umuhoro.

Ityazo


Umusumeni:  Ukoreshwa m’ugusatura impahwa.

Umusumeni


Igipahwa: Kiza kiyora ibitaka byaho barimo basiza ikibanza. Kibagikoze mucuma kibataraye n’igiti bafata barimo bagikoresha. 

Igipahwa


Igipoyo: Ni igikoresho bikoreraho umuntu warembye / Urwaye gikoze mugiti


Umwoko: Ukoze mu giti, bawukoresha mu gucumba umutsima.

 
Akayungiro: N’igikoresho bakoresha mu gusheburura ibigori n’imyumbati bashaka ifu. 


Isekuru: N’igikoresho gikoze mugiti bahuriramo ibigori n’imyumbati hagamijwe gukuramo ifu yo gucumba. 

Isekuru


Umuhini: N’igikoresho gikoze mugiti bakoresha mu guhura ibigori n’imyumbati biba biri mw’isekuru. 

Imihini


Urutaro: Rubohesheje imigizi y’utuzizi, rukaba ruza rukoreshwa mu kugosora kugira ngo batandukanye ishwana.

Urutaro na kayungiro


Umukeka: N’igikoresho banikiraho ifu.


Inanga: N’igikoresho  ca kera bavuzaga bari kuririmba. Kiba gifite imirya myishi.

Inanga

 
Umwirongi: Uba ukoze mugiti, ukaba uzurangurura amajwi akunvukana neza. 


Igondera: N’igikoresho co kuvuza, kiba gikoze mucuma, maze kigatwikirizwa uruhu. 

Igondera


Ipendo:  N’igikoresho c’umuziki cifashishwa munsirimbo zo mw’ikanisa. Riba rikoze mucuma gifite utwenge. 

Ingoma: N’igikoresho bakoresha mw’ikanisa, kiba gikozwe m’ucuma c’ingungura baba bakase hepfo no haruguru, maze kabambaho uruhu.

Ingoma


Akayunga: N’agakoresho k’umuziki, gakoreshwa n’abariribyi b’abakorari. 


Ingunga: Iba ikoze mw’ihembe,bayivuza mu gihe bataramye mu maombi cangwa mw’ihuduma. 


Ikorema: N’itara bakunze  kwatsa mw’ikanisa. 


Ikoroboyi: N’agatara gatoya bakoresha munzu gakoze mugakopo gafite urutambi gakoreshwa n’ibitoro.


Indendeko: N’igikoresho co munzu gikozwe mu giti kiba gifite amashamyi akoreshwa mu kumanikaho ibikombe bamaze koza. 

Indendeko


Uruhago:  N’agakoresho abasaza  babikamo  urunanda, inyuzi, amato, ifaranga n’ibindi bikoresho byabo. 


Umweko: N’agasate kagahuzu kaba gasonye m’uburyo abagore babikamo amafaranga yabo.

Ipengeri: N’akuma baza bafungisha isiminsi yacitse amato cangwa ushaka ko igufata neza.

Ipengeri


Ipasi: N’igikoresho gikozwe mucuma bakoresha mu gupasa amahuzu. 

Ipasi ya rusake


Intebe y’abagabo: N’intebe ngufi, ikoze mu giti ikaba ikunze kwacaraho abagabo.


Izunu: N’intebe iba ifite aho kwegamira.


Parazunu: N’intebe ifite ihuzu cangwe se uruhu begamiraho.


Ikirago: kiboheshejwe ibyatsi, bakunze kugisasa mu kirambi.


Ubushingo: Ni ibiti bahuza bakoresheje intoki bikabyara umuriro


Igisheshe: N’amase y’inka yumye, bashobora gucanamo umuriro. 


Inkoki: N’ibisate by’imigano bashiramo ibyatsi, maze bakabifatanya bakabitwaramo umuriro umwanya muremure. 


lnkono: N’igikoresho gikozwe mw’ibumba batekeremo imboga. 


Inkono: Ikoze mw’ibumba  bajabikamo ibigori.

 
Inkono: N’igikoresho abasaza bamweramo itabi.


Agashambagara: Igikoresho kiboshe, bakoresha bahahiramo imyumbati, ibigoro ndetse baka na kigemuriramo amata.


Urutaro: Rukoreshwa mu kugosora ibigori bashokoye. 


Ingungura: N’igikoresho co gusehesha ibigori mugihe bashaka kumanika irimba (umwanya w’ibigori).


Urujo : N’igisate c’inkono y’ibumba byakunze kurahurisha umuriro. 


Akabindi: N’igikoresho gikozwe mw’ibumba batereka munzu kugira ngo babikemo amazi. 

Akabindi


Ikurutu: Riba rikoze mw’ipurasitike, rikoreshwa mu kuvoma amazi. 


Umubirikira: Ukoreshwa mu kurongera amazi cangwa se amata. 


Ingata: Iba ikoze mubyatsi cangwa se  ibirere, ikaba ishirwz k’umutwe ngo bayikorerereho amazi, inkw’i ndetse n’ibindi bintu byose.


Ingodesho: N’inkoni ifite agashamyi gacuramye, kaza hakoreshwa mu kugonda ibintu biri hejuru.

 
Amahuguru: N’ubwoko bw’ibishishwa biva kumigano, bakoresha mu gusakaza inzu. 


Umujinja: N’ubwoko bw’ibyatsi bimera mubishanga, basakaza amazu. 

Ingeregeri: N’ubwoko, bw’ubwatsi bategura mukirambi.  


Umukubuzo: N’ibyatsi biba bifungiye hamwe bakuburisha munzu ndetse no hanze. 


Umuberi: N’ibintu bikunze kumera mugishanga, iyo bimaze kwera, baza babishira m’umupfuko munini bakabiryamaho mwabo w’amatara.


Ikinyuka:  N’akantu biyuhagirisha. 


Urushenga:  N’igikoresho biyuhagirisha kandi usanga cizewe mu gukuraho ubucafu kumubiri. 

1 Comment

1 Comment

  • Byiringirocadeau

    19/05/2021 - 11:21 pm

    Ndabashimira kuruyumurimo mwiza Mukora Mwatwandikira Kuriyo E-mail

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *