(Mzee Karuciye)

Nkuko tubikesha urubuga rwa www.umusanzu.blogspot.com, twifuje natwe, kubasangiza amateka y’umusaza w’umuhanga witwa Karuciye . Twasanze ari byiza kubika ib’ibitekerezo byavuzwe n’abasaza babanyamulenge, kugira ngo bizigishwe abakiri batoya. Amateka meshi yacu, usanga ari tradition oral ( biravugwa ariko ntaho biba byanditse) kubika amateka n’amajambo amwe y’ubgenge,yavuzwe n’abasogokuruza bacu, dusanga ar’ibyagaciro gakomeye.

Urubuga www.mukirambi.com, nk’intego (ishabaha) nyamukuru, n’ugukangurira abanyamulenge, kw’isi yose gukunda umuco wacu ndetse n’ibindi byiza byaranze abakurambere bacu .

Dawudi Karuciye, yari umuntu uzwi cane mu bgoko bg’abanyamulenge. Abantu bamwibukira cane mu majambo ye yavuze akiriho; ay’amajambo akoreshwa na benshi cane kugeze ubu, usanga yuzuye ubgenge burenze urugero. Ntawashidikanya ko yari umufirozofe (philosophe) mu banyamulenge, nubgo atigeze agera ku ntebe y’amasomo. Kubera ko abantu benshi, bakoresha amajagambo ye cane, iyo uganiriye n’umuntu wunva avuze ngo: “Karuciye yaravuze ngo…..”

Mbere hose, Karuciye yita ga inka amazina. Ubutumwa bumaze kuza, atangira kuvuga andi majambo akomeye kandi yuzuye ubgenge.

Aya n’amwe, muyo yavuze:

1. Inka mbi ,niyo nziza: Ibi yabivuze m’umwaka wa 1972 ubgo umwe mu bakobga be yari agiye gushakwa. Iwabo w’umuhungu, bazanye inka yo gufata irembo yitwaga Ruberumwami. Iyi nka, ngo yari mbi cane. Umunsi wo gukoshanya ugeze, abagabo bagiye gutora inka. Abahungu be, banga gutora ya yindi mbi, ahubgo bahitamo gutora inziza zari mu kibuga. Karuciye yaranze, avuga ko ako gaka, bagomba kugatora mu gihe kari kaje gufata irembo. Kabiri kangahe, ya nka mbi yabyaye inyana icenda n’ikimasa kimwe. Ibi kandi yakomeje abigereranya n’uko umuntu mubi ariwe mwiza ngo kuko ntiwakundira umuntu uburanga, ahubgo umukundira umutima we mwiza.

2. Hakwiriye kurwara umugabo, hagapfa umugore: Ibi yabivuze kubera ko umugore ashobora kurwaza umugabo we, ariko ngo umugabo ntiyorwaza umugore. Iyo umugore apfuye, ataragira abana, umugabo azashaka undi ariko iyo umugabo apfuye umugore ataragira abana azataha urugo rukazima.

3. Abapasiteri bateye abakirisitu umugongo: Umunsi umwe aja kwinjira, bamwicaza mu ba Pasiteri. Ageze ku ntebe bamwicajeho, yahisemo kwicara yerekeye inyuma. Mu yandi majambo, yicaye yerekeye inyuma mw’ikanisa mu gihe, abandi bari bicaye berekeye imbere nkuko bisanzwe. Abantu bamaze gusohoka bagize amatsiko yo kumenya impamvu yamuteye gukora igikorwa nk’ico. Karuciye, yababgiye ko abungeri benshi ariko bameze, ngo bateye intama (abakirisito) zabo imigongo; abeshi ngo barazitaye barabunga abandi ngo nta mutima wa gikirisitu babafitiye.

4. Urambuze nanje ndakubuze: Igihe kimwe umuhungu we yarabunze ava aho bari baturanye na se. Ise (Karuciye) ntiyabyishimiye. Yaramwinginze amusaba kutagenda. Umuhungu we kuko yari yamashije, aragenda. Karuciye aramubgira ngo nubgo wishimiye kugenda ariko urambuze kandi nanje ndakubuze. Mu yandi magambo, yamubgiye ko baburanye. Tubibutse ko uyu muhungu igihe carageze yitaba Imana ise ntiyashobora kugera iyo yari atuye kubera ubusaza. Karuciye nawe nyuma yaje kwitaba Imana.

5Ibyaha bivukana n’ibyago: Ibi yabivuze ku kiriyo c’umuhungu wabo we witwaga Serubungo. Yabajije abantu bari ku kigandaro harimo n’abapasiteri, kumubgira niba har’ikintu caba kivukana n’urupfu. Habuze umuntu n’umwe wasubiza ico kibazo. Yavugaga ko ibyago, bitera umuntu ibyaha. Yemeza ko ibyaha bivukana n’ibyago.

6. Intumbi zihagaze nizo nyinshi: Igihe habaga intambara ikomeye mu misozi ihanamiye ib’Uvira ndetse n’i Mulenge, abantu bazanye amakuru y’incamugongo mu muhana aho yari atuye mu Bijombo, bavuga ko abasirikare bashize, intumbi zuzuye ku misozi. Karuciye yabasubije atangaye ababgira ko intumbi zihagaze arizo nyinshi. 

7. Abapasiteri bazabanyunyuza abakirisitu: Umunsi umwe abana basanga anyunyuza imbombo mu kabuco. Bamubajije impamvu atayitamira mu kanwa nkuko abandi bazirya, ababgira ko ariko abungeri b’amakanisa bazabanyunyuza abakristo iyo babasaba gutanga isadaka hamwe n’igice c’icumi.

8. Abasirikare bararwanye ,hapfa i kanisa: Intambara imaze kuba i Mulenge, habuze umuntu wabasha guhuza ingabo zarwanaga. Maze Karuciye avuga ko harwanye abasirikare hapfa i kanisa. Ibi yabivuze abitewe nuko habuze aba Pasiteri bahuza abarwanaga, ahubgo bahitamo kwifatanya nabo mu kubashigikira mu rugamba, aho wasanga ga bamwe bashigikiye uruhande rumwe abandi bagashigikira urundi.

9. Iyo sindano muyintere mu mutwe: Karuciye yarwaye umutwe, maze umuganga aja kumuvura. Uwo muganga agiye kumutera isindano kw’itako nkuko bisanzwe, aranga ngo ubgo arwaye mu mutwe bayimutere mu mutwe. Ibi byatwaye umwanya utari muto, Karuciye yanze kumvira umuganga wamuvuraga.

10. Isi yarisanganywe ba se none ubu yabonye nyina: Igihe umukobga wa mbere w’umunyamurenge, abaye umutegetsi i Mulenge. Karuciye byaramutangaje cane. Aravuga ngo isi yarisanzwe ifite ba se none yabonye nyina.

11. Bariya Bakobga babomboka bari basanzwe bakoshanyijwe? Igihe igikorwa co kubombora no kubomboka gitangiye i Mulenge, Karacuye yabajije abantu ngo ese bariya bakobga bari mu kubomboka baribasanzwe bakoshanyijwe?

12. Umuntu ntagira inshusho, asa n’ibihe.

13.Umunyaporotike wese azasa n’inyana , itaratega amahembe, ati kuko utaba uzi uko izatega.

14. Abagabo ngo n’abapangayi,abagore ngo nibo banyiringo.

15. Ngo isi ntigira imyuma n’imbere, hose ngo n’inyuma kandi hose ngo n’imbere.

17. Guhunga inzara ugahungana inda, ngo ntaco waba ukoze.

19. Inka yabyaye ikimasa ngo irutwa n’inka igifite amezi ati, kuko uba ugifite icizere ko izabyara inyana.

20. Nigute Mobutu yatanze Gatumba atatubgiye

21.Yicaye mw’ikanisa areba m’umuryango, bamubajije impanvu yicaye gutyo, abasubiza ko, amaze igihe kinini yicara areba imbere, kandi yunva ko Yesu ari hafi kuza. Ati;nicaye, ndeba  inyuma, kugirango ndebe ko noneho Yesu ari buze aturutse inyuma.

Show Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *